گروه فرهنگي مشرق- نزديک به هزار سال پيش يعني زماني که هنوز کشتي هاي استعمارگر اروپايي بخواهند درياها را بگذرانند و مثل طاعون بر سر ملت هاي ديگر فرود بيايند، شيرازي هاي لنج سوار خودشان را به جزيره اي رساندند که مردمش را زنگي مي ناميدند.
جزيره زنگبار در ساحل شرقي قاره آفريقا است و حالا بخشي از کشور تانزانيا به حساب مي آيد. جايي که هنوز مي شود آثار ايراني را يا بهتر بگوييم جاي پاي شيرازي ها را در آن پيدا کنيم؛ از آثاري که آنها در زبان مردم منطقه به جاي گذاشته اند تا ميراث معماري و آداب و سنن ايراني.
تانزانيا به دليل طبيعت بکرش هنوز هم مورد توجه توريست هاي امريکايي و اروپايي است اما جزيره زنگبار از هزار سال پيش ايراني هاي لنج سوار را که از بندرهاي ايراني خودشان را به اين جزيره رساندند و آن را موطن خود قرار دادند مي شناسند.
وحيد فرجي مستندساز، به دنبال همين آثار خودش را به تانزانيا و جزيره زنگبار رسانده و دست خالي هم باز نگشته است. آن طور که او مي گويد هنوز جاي پاي شيرازي ها در زبان، معماري، آداب و رسوم، حضور و گسترش مذهب تشيع در اين منطقه و مناسبات اجتماعي زنگبار تازه است.
او مي گويد زبان سواحيلي که امروز بيش از 100 ميليون نفر از مردم آفريقا به آن سخن مي گويند چيزي حدود 300 تا 400 واژه کاملا فارسي در خود دارد که از ميراث پارسي زبانان شيرازي در زنگبار است و حتي گفته مي شود که بسياري از واژه هاي عربي نيز که وارد زبان سواحيلي شده باز هم از طريق همين ايراني ها به اين زبان وارد شده است.
فرجي درباره معماري نيز حرف هايي از سرزمين زنگ با خود دارد:" آثار معماري منسوب به ايراني ها در زنگبار از 1000 سال پيش تا دوره قاجاريه قدمت دارند، قصر هاي با شکوه، حمام ها و مساجدي را مي توان در زنگبار پيدا کرد که در دوره هاي مختلف توسط ايرانيهاي زنگبار بنا نهاده شده اند. حمام "کي دي چي" يکي از آنها است که در دوره قاجار بنا نهاده شده است.
" در زنگبار مسجدي است که آن را مسجد الزهرا(س) مي نامند و از ابنيه شيعيان در اين شبه جزيره محسوب مي شود. تا همين 60 يا 70 سال پيش هنوز اهالي بوشهر با لنج هاي ساده خود، ارتباطشان را با زنگبار حفظ کرده بودند و رفت و آمد ها برقرار بود." بايد به اين حرف هاي فرجي اين را هم اضافه کرد که با گذشت سال ها از دوره حضور درخشان ايراني ها در زنگبار رسوم کاملا ايراني مانند جشن عيد نوروز در اين جزيره در جريان است.
رفت و آمد فرجي به اين جزيره و جست جوهايش در شيراز و بندر تاريخي سيراف در نهايت به توليد يک مجموعه هشت قسمتي مستند درباره حضور ايراني ها در زنگبار انجاميده است. مجموعه اي که او خود کارگرداني اش کرده و البته کار تدوين و بخش از تصويربرداري اين مجموعه را نيز بر عهده گرفته است.
ايراني هاي زنگبار نمونه جالب و تاريخي است از فرهنگي که نمي تواند به مرزهاي خود محدود شود و مخاطب خود را حتي در سرزمين زنگ پيدا کرده و او را تحت تاثير خود قرار مي دهد البته نه در ازاي غارت جان و مال و همه هستي او. اتفاقي که امروز نيز مي تواند بارها و بارها در بسياري از نقاط ديگر جهان اتفاق بيفتد آنچنان که در زنگبار و کشمير در سده هاي پيش از اين روي داد. کافي است به پشت سر خود نگاهي بيندازيم.